Biotynę – potocznie nazywaną witaminą B7 lub witaminą H – odkryto już około sto lat temu. Naukowcy szybko też doszli do wniosku, że istnieją zależności między niedoborami witaminy B7 a zaburzeniami wzrostu włosów i paznokci oraz kondycją skóry.
Dziś jednak wiemy, że rola biotyny w organizmie jest znacznie bardziej istotna. Choćby dlatego warto zadbać o to, by pokrywać dzienne zapotrzebowanie na biotynę. Jak duże ono jest? Właśnie na to pytanie odpowiadamy w poniższym artykule.
Biotyna – czym jest i jakie są funkcje biotyny?
Biotyna to heterocykliczny związek chemiczny, którego pełna nazwa to kwas 5-[(3aS,4S,6aR)-2-oksoheksahydrotieno[3,4-d]-imidazol-4-ilo]pentanowy, o masie molowej 244,31 g/mol1. Pierwotnie nazwana „witaminą H” (od niemieckich słów haar [włosy] i haut [skóra]), a później przez niektórych naukowców zliczana do witamin z grupy B (nazwa „witamina B7” funkcjonuje do dziś), biotyna jest substancją niezbędną do życia nie tylko dla ludzi, ale też dla zwierząt, roślin i grzybów.
Skupmy się jednak na jej znaczeniu dla zdrowia ludzkiego. W naszym organizmie biotyna pełni następujące funkcje:
- jest koenzymem karboksylaz i enzymem, który katalizuje reakcje karboksylacji oraz przenosi grupy karboksylowe na receptory;
- bierze udział w procesie ekspresji genów, który polega na odkodowaniu informacji genetycznej znajdującej się we fragmencie DNA, co umożliwia wytworzenie produktu genu2;
- uczestniczy w syntezie kwasów tłuszczowych;
- wspiera procesy powstawania keratyny i różnicowania się komórek naskórka oraz włosów i paznokci, poprawiając ich stan3.
Biotyna – zapotrzebowanie w organizmie
W jakich ilościach powinna się znajdować w organizmie biotyna? Zapotrzebowanie organizmu na witaminę B7 trudno dokładnie określić, jednak pewne normy na podstawie dostępnych danych zaproponował w 2017 roku Instytut Żywności i Żywienia. W poniższej tabeli prezentujemy zalecaną przyjmowaną dzienną dawkę biotyny dla poszczególnych grup wiekowych.
| Wiek (lata) | Płeć | Zalecana dzienna dawka biotyn (w μg) |
|---|---|---|
| 0-0,5 | Chłopcy i dziewczęta | 5 |
| 0,5-1 | 6 | |
| 1-3 | 8 | |
| 4-6 | 12 | |
| 7-9 | 20 | |
| 10-12 | Chłopcy | 25 |
| Dziewczęta | 25 | |
| 13-15 | Chłopcy | 25 |
| Dziewczęta | 25 | |
| 16-18 | Chłopcy | 25 |
| Dziewczęta | 25 | |
| >19 | Mężczyźni | 30 |
| Kobiety | 30 | |
| Kobiety (ciąża i laktacja) | 35 |
Źródło: Jarosz M., Normy żywienia dla populacji Polski, Instytut żywności i żywienia 2017; za: https://dietetycy.org.pl/biotyna-co-to-za-substancja/
Niedobór biotyny – objawy
Zasadniczo objawy niedoborów zdarzają się bardzo rzadko u osób, które stosują zdrową i odpowiednio zbilansowaną dietę. Wynika to z faktu, że biotyna znajduje się powszechnie w wielu produktach spożywczych: m.in. jajkach, wątróbce drobiowej i wołowej, orzeszkach ziemnych i orzechach włoskich, mleku, migdałach czy łososiu1. To, rzecz jasna, nie oznacza, że niedobory witaminy B7 nie występują w ogóle.
Jeżeli nie wiemy, ile biotyny dziennie przyjmować i zupełnie to zaniedbamy, musimy liczyć się z potencjalnymi konsekwencjami zdrowotnymi. Objawy mogące wskazywać na niedobór biotyny to:
- łuszczycowe zmiany skórne;
- zaburzenia w metabolizmie tłuszczu prowadzące do zwiększenia stężenia cholesterolu;
- wypadanie włosów i pogorszenie się ich kondycji;
- łamliwość i kruchość paznokci;
- zmęczenie.
Dzienne zapotrzebowanie na biotynę a nadmiar biotyny
Dobrą informacją jest natomiast to, że nie istnieje coś takiego, jak zbyt duża dzienna dawka biotyny przy nadmiernym spożyciu w diecie. Nadmiar witaminy B7 nie ma negatywnego wpływu na zdrowie, a nadmiarowe ilości biotyny są usuwane z organizmu z moczem. Tu warto przypomnieć, że właśnie badanie moczu pozwala określić poziom biotyny – najlepszym markerem niedoboru „witaminy H” jest bowiem zwiększone wydalanie z moczem kwasu 3-hydroksyizowalerianowego, będącego jej metabolitem.
Ile wynosi dzienna dawka biotyny przy stosowaniu leków?
Stwierdzone niedobory biotyny, objawiające się takimi dolegliwościami jak wypadanie włosów, zaburzenia wzrostu paznokci i włosów czy stanami zapalnymi skóry w okolicach oczu, nosa, ust, uszu czy krocza, można leczyć, wykorzystując specjalne leki, w których jest biotyna. Dawkowanie powinno jednak być każdorazowo dostosowane do poziomu deficytu witaminy B7 i indywidualnych czynników, dlatego trudno jednoznacznie określić, ile wynosi dzienna dawka biotyny w lekach.
Odwołując się do konkretnego przykładu, możemy wspomnieć o lekach Biotynox i Biotynox Forte, które należy dawkować w ilości od 5 mg do 10 mg na dobę (10 mg to maksymalna dzienna dawka biotyny dostępna bez recepty). Jednak w sytuacji, gdy decyzję o rozpoczęciu leczenia podejmuje lekarz, możliwe jest zalecenie innego schematu przyjmowania leku lub dawkowania. Jeżeli po czterech tygodniach od rozpoczęcia leczenia nie widać ustąpienia objawów lub pacjent czuje się gorzej, należy zaprzestać stosowania leku bez recepty i skontaktować się z lekarzem.
- Biotyna – fakty i nadzieje; Aleksandra Kowalska, Julia Bartkiewicz, Katarzyna Dettlaff (https://stn.ump.edu.pl/prace_naukowe/06_SZ_Biotyna_n.pdf)
- https://pl.wikipedia.org/wiki/Ekspresja_genu
- Biotynox.pl (https://biotynox.pl/wp-content/uploads/2020/06/biotynox-biotynox_forte-ulotka.pdf)
Może Cię również zainteresować w temacie pielęgnacji włosów:
